بلاکچین

نویسنده: سامان نوروزی

مفهوم بلاکچین با ارزهای دیجیتال گره خورده است. اگرچه بلاک چین لزوما به رمزارزها ارتباطی ندارد، اما بزرگترین رمزارزها –همچون بیت کوین و اتریوم–  از تکنولوژی بلاکچین استفاده می‌کنند. بلاک چین را می‌توان به شکلی ساده، راهی برای ثبت و ذخیره اطلاعات به شکل گسترده و توزیع شده دانست. در این مطلب به زبان ساده به پرسش اینکه بلاک چین چیست پاسخ می‌دهیم.

بلاک چین چیست؟

در واقع “بلاک چین چیست” را می‌توان یک پایگاه توزیع و پخش داده مبتنی بر اجتماع میلیون‌ها نقطه‌ی اشتراک گفت که به صورت هم زمان در آن داده‌هایی ثبت و بررسی می‌شوند. می‌توان با بهره‌گیری این پلتفرم باز و در عین حال پیچیده به تبادل اطلاعاتی پرداخت. از کاربردی‌ترین فناوری‌های بلاک چین می‌توان به ارزهای دیجیتال (به عنوان مثال بیت کوین) اشاره کرد. گفته‌های بالا تعریف بلاک چین از نظر یک کاربر و به زبان ساده بود. حال اگر بخواهیم معنای کلی بلاک چین را در یک مرجع کلی مثل ویکی پدیا ببینیم، این‌گونه می‌شود:

بلاک چین، زنجیره‌ی وابسته مبتنی بر اجماع داده است که به صورت مستمر فهرستی از رکوردها را حفظ می‌کند و هرکدام را به گزینه‌ی قبلی فهرست ارجاع می‌دهد. بدین وسیله با تضعیف یا بازنگری غیرمجاز تقویت می‌شود‌. خود زنجیره‌ی بلوکی، زیربخشی از فناوری‌های کل توزیع شده ‌است. زنجیره‌ی بلوکی گونه‌ای از معماری‌های داده‌ی مورد استفاده در فناوری دفاتر کل توزیع‌شده است که در آن سوابق تراکنش‌ها در زنجیره‌ی متصل به یکدیگر ذخیره می‌شوند.

حالا با یک مثال ساده بیشتر توضیح می‌دهیم: تصور کنید آرش می‌خواهد برای پرستو مبلغی پرداخت کند، به طور معمول و سنتی، این‌تراکنش ازطریق شخص ثالثی مانند بانک یا کارت اعتباری صورت می‌گیرد. حال اگر این‌افراد در ۲ شهر متفاوت (و حتی در بعضی نقاط دنیا در دو کشور متفاوت) باشند؛ روند تراکنش کمی به طول می‌انجامد. درنهایت، هدف از بلاک چین این است که این‌طرف سوم که بانک است؛ برداشته شود.

رابطه بیت کوین و بلاکچین چیست؟

یکی دیگر از کلماتی که در کنار بلاک چین و ارزهای دیجیتال خیلی زیاد شنیده‌ایم، بیت کوین است. برخی به  اشتباه تصور می‌کنند که بلاک چین و بیت کوین یکسان هستند. در ادامه به تعریف بیت کوین و تفاوتش با بلاک چین می‌پردازیم.

تعریف بیت کوین در ویکی پدیا به این‌صورت بیان شده: یک رمز ارز و نظام پرداخت جهانی با کارکردهای مشابه پول بی‌پشتوانه است. ولی از نظر قانونی هنوز هیچ کشوری آن را به عنوان پول قانونی نشناخته است. از نظر فنی بیت کوین نخستین پول ارز دیجیتال است، چرا که بدون بانک مرکزی کار می‌کند و دارای تراکنش همتا به همتاست؛ زیرا بدون واسطه کار می‌کند.

پس تعریف “بلاک چین چیست” حتی در ویکی پدیا هم با “بیت کوین چیست” متفاوت است. در واقع، ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین، یکی از کاربردهای بلاک چین هستند.

برای توضیح بهتر و ساده‌ی این‌دو، می‌توان گفت که همه‌ی ما هرروز از اینترنت استفاده می‌کنیم. اینترنت فناوری ویژه‌ای برای اشتراک‌گذاری اطلاعات است. در واقع یک موتور جست و جو برای هر ‌آن چه بخواهیم است! به همین‌ترتیب، بلاک چین فناوری ویژه‌ای برای ثبت اطلاعات غیرمتمرکزی است که یکی از محبوب‌ترین آن‌ها بیت کوین است.

درست است که ما بیشتر نیازهای خود را از طریق گوگل برطرف می‌کنیم، ولی هیچ‌گاه گوگل را با اینترنت اشتباه نمی‌گیریم. پس درست است که کاربردی‌ترین بلاک چین بیت کوین است ولی آن را خود بلاک چین نباید بدانیم.

هدف از ساخت بیت کوین

هدف از ساخت بیت کوین، ایجاد یک سیستم پرداخت الکترونیکی غیرمتمرکز و مستقل بود که امنیت آن با استفاده از روش‌های ریاضی و رمزگذاری برقرار می‌شد. در بالاتر هم گفتیم، بیت کوین یکی از ارزهای دیجیتال است. حال آن‌که ارزهای دیجیتال دیگری هم داریم و توجه داشته باشیم همه‌ی آن‌ها بلاک چین اختصاصی خود را ندارند.

بیت کوین مانند بقیه‌ی ارزهای دیجیتال، عرضه‌ی محدودی دارد. این بدان معنا است که پس از رسیدن به حداکثر میزان عرضه (۲۱ میلیون واحد)؛ سیستم، هیچ بیت کوین دیگری ایجاد نخواهدکرد.

پروتکل بیت کوین منبع باز است و هرشخصی می‌تواند کد آن را پیدا کند. هم اکنون در سراسر جهان، افرادی در توسعه‌ی این پروژه سهیم هستند.

آموزش بلاک چین

برای آموزش بلاک چین و این‌که چگونه کار می‌کند، باید این مفهوم را ساده سازی کنیم. در واقع درک کامل بلاک چین نیاز به ساعت‌ها آموزش و مطالعه کتاب‌های زیادی در این‌زمینه دارد.

حال آن‌که در این‌مقاله بخواهیم به آموزش کامل بلاک چین بپردازیم، در وقت و محتوای ما نمی‌گنجد. پس به صورت تعریف کلی از آن و آموزش ابتدایی بلاک چین و این که چه کاربردی دارد، می‌پردازیم.

در ابتدا برای ساخت و آموزش بلاک چین باید به مواردی که در ساخت یک بلاک چین و آموزش آن هست بپردازیم. سپس به سراغ اصطلاحاتی برویم که در ابتدا برای تعریف “بلاک چین چیست” بکار بردیم.

بلاک چین چگونه کار می‌کند؟

برای آموزش بلاک چین بهتر است این‌گونه شروع کنیم که واژه‌ی بلاک چین ترکیبی از دو واژه‌ی بلوک و چین (زنجیره) است. که در نهایت می‌شود زنجیره‌ای از بلوک‌ها.

هربلوک یا بلاک حاوی اطلاعاتی است. این اطلاعات شامل هرچیزی از جمله موارد مالی، فنی و غیره است. اطلاعات در بلاک‌ها ثبت می‌شوند و به صورت زنجیره در می‌آیند. هرکدام از این‌بلوک‌ها چیزی به نام “هش” دارند. یک هش، رشته‌ای متنی است که از یک تابع ریاضی منحصر به فرد تولید شده و کاربرد آن پیشگیری از تخلف است.

حالا این‌سوال پیش می‌آید که اگر کسی محتوای بلاک‌ها را تغییر دهد و هش بلاک‌های بعدی را بروزرسانی کند چه می‌شود؟

این‌اتفاق ممکن است بیافتد ولی راهکار و آموزش بلاک چین آن را حل می‌کند. دوره‌های بلاک چین در یک سیستم خاص جمع‌آوری نمی‌شوند، بلکه هرشبکه‌ای متصل شود یک نسخه از آن را دریافت می‌کند. درنتیجه، تغییر اطلاعات ممکن نیست مگر اینکه اکثریت با آن موافق باشند‌.

بلاک چین از دیدگاه فنی

“بلاک چین چیست” را در دیدگاه فنی هم می‌توانیم بررسی کنیم. درکل، بلاک چین همان‌طور که در بالا هم اشاره شد، شاید تفاوت زیادی با سایر ابزارهایی که می‌شناسیم مثل موتورهای جستجوی گوگل نداشته باشد‌.

با استفاده از یک بلاک چین، افراد زیادی می‌توانند داده‌ها را به یک بایگانی اطلاعات وارد کنند و نیز کاربران می‌توانند چگونگی ثبت و بروزرسانی اطلاعات را کنترل کنند.

در نهایت، این‌فناوری خیلی با ویکی پدیا تفاوتی ندارد و همچنین مانند ویکی پدیا یک نفر آن را کنترل نمی‌کند. ولی نهایتاً تفاوت‌هایی هم دارد، از جمله این‌که ویکی پدیا در شبکه‌ی جهانی وب، و با استفاده از سرور طراحی شده‌است. این یعنی در ویکی پدیا، داده‌ها روی سرور خاصی متمرکز می‌شوند ولی در بلاک چین این گونه نیست.

همچنین، مدیران هر زمان که بخواهند می‌توانند یک مقاله را حذف کنند. اما در بلاک چین، مالک اطلاعات پایگاه داده، همان‌ کاربران شبکه هستند؛ پس اطلاعات ثبت‌شده از روی آن‌ها پاک نمی‌شوند.

مراحل کار بلاک چین چیست؟

با ذخیره شدن داده‌های جدید در یک بلاک، این‌داده‌ها به فناوری بلاک چین اضافه می‌شوند. درواقع فناوری بلاک چین از چندین بلاک به هم متصل تشکیل شده است. بطور کلی، برای اضافه شدن یک بلاک به فناوری بلاک چین، مراحل زیر در حین یک معامله (بطور مثال خرید آنلاین) طی می‌شود:

فرض کنید یک معامله به شکل خرید آنلاین انجام می‌شود. اولین مرحله این است که روی گزینه خرید کلیک کرده و وارد مرحله بعدی شوید. سپس با طی نمودن مراحلی دیگر، خرید خود را قطعی می‌کنید. پس از انجام خرید یا معامله، تراکنش باید تایید شود. درواقع، باید اطلاعات ثبت ‌شده‌ی شما بررسی شوند. در فناوری بلاک چین، این‌بررسی را شبکه‌ای از کامپیوترها انجام می‌دهند. در این‌شبکه، بررسی می‌شود آیا تراکنش به روشی که شما انتخاب کردید انجام شده یا خیر. در واقع، جزئیات خرید از جمله زمان معامله، میزان مبلغ و شرکت‌کنندگان تایید می‌شوند.

پس از تایید تراکنش شما، رنگ آن سبز می‌شود. در این‌ حالت، مبلغ معامله، امضای دیجیتالی شما و امضای دیجیتالی شرکت آنلاینی که خرید انجام دادید، در یک بلاک ذخیره می‌شوند. سپس، این‌معامله به صدها یا هزاران معامله مشابه خود می‌پیوندد. هریک از بلاک‌ها حاوی هش هستند. کوچک‌ترین تغییر در اطلاعات هر بلاک سبب تغییر کلی هش آن می‌شود. با تایید تمامی تراکنش‌های بلاک، کد شناسایی منحصربفردی به آن اختصاص می‌یابد که این کد همان هش است. در فناوری بلاک چین، هش بلاک قبلی در هش بلاک‌های بعدی نیز قرار می‌گیرد.

چرا هرشخصی به آموزش بلاک چین احتیاج دارد؟

بلاک چین یک فناوری شگفت ‌انگیز است. علاقه‌مندان به آموزش بلاک چین می‌توانند گام اول برای ورود به این‌حوزه را بردارند. در دوره‌ی آموزش بلاک چین که هم به صورت پولی و هم در بسیاری از سایت‌های معتبر به صورت رایگان قرار گرفته و با آخرین نیازهای روز جامعه تطبیق یافته است. تمام افراد مشتاق در این حوزه می‌توانند ضمن این‌که درآمدی برای خود کسب کنند، آینده‌ی شغلی مناسبی را برای خود به وجود آورند.

بلاک چین فناوری نوپایی است ولی با این‌حال، کاربردهای زیادی مثل ارز دیجیتال و شرکت در انتخابات و نظام بانک‌داری ایجاد کرده است. انتظار می‌رود در آینده هم، در امنیت خودروها و نظام‌های دولتی و خیریه‌ها مورد استفاده قرار بگیرد. که در ادامه به هرکدام از کاربردها بصورت جداگانه می‌پردازیم.

کاربردهای عملی بلاکچین

هدف از یادگیری هر ‌بحث و موضوعی این است که نهایتا به کاربرد عملی آن برسیم. در ابتدای مقاله به  این موضوع که بلاک چین چیست پرداختیم و سپس به آموزش بلاک چین پرداختیم. حالا به سراغ کاربردهای بلاک چین می‌رویم که امروزه استفاده‌های بسیاری از آن‌ها می‌شود.

استفاده از ارز دیجیتال

پیش‌تر گفتیم یکی از کاربردهای بلاک چین، ارز دیجیتال است که امروزه تعداد زیادی ارز همچون بیت کوین بر بستر آن ایجاد شده‌است.

ظهور اولین نسل بلاک چین به سال 1991 برمی‌گردد، اما تا زمان تولد بیت کوین، این فناوری محبوبیتی نداشت. بیت کوین را باید موفق‌ترین تلاش برای ساخت یک ارز دیجیتال خطاب کرد. این نخستین رمز ارز دنیا مبتنی بر فناوری Blockchain است. در اینجا یک بانک مرکزی کنترل‌کننده وجود نداشته و سیستم مالی توسط هزاران کامپیوتر توزیع شده در سراسر جهان مدیریت می‌شود. هر فردی با دانلود و نصب یک نرم افزار متن باز، قادر خواهد بود عضوی از این اکوسیستم باشد و به پایداری و مدیریت آن کمک کند.

بیت کوین غیر متمرکز، محفوظ در برابر سانسور، امن و بدون مرز است. در نتیجه برای حواله‌های بین‌المللی سریع و ایجاد تراکنش‌هایی که در آن‌ها افراد تمایلی به فاش شدن هویت خود ندارند، بسیار مناسب است. هدف اولیه از خلق، ارائه یک سیستم پولی غیر متمرکز بود، اما امروز اغلب به آن به چشم یک دارایی برای ذخیره ارزش، مثل طلا، نگاه می‌کنند.

اگرچه بعد از افزایش قیمت اخیر بیت کوین در جمع ۱۲ دارایی برتر دنیا قرار گرفت و روز به روز محبوبیت، مقبولیت و کاربرد بیشتری پیدا می‌کند، اما هنوز مخترع آن را نمی‌شناسیم! در بررسی مفاهیم اولیه و پایه بلاک چین و بیت کوین هویت سازنده Bitcoin جزو معماهایی است که هیچ جوابی برای آن نداریم. خالق نخستین کریپتوکارنسی دنیا از اسم مستعار ساتوشی ناکاموتو (Satoshi Nakamoto) برای خود استفاده کرد. ساتوشی ممکن است یک فرد یا گروهی از توسعه‌دهندگان باشد!

ساتوشی ناکاموتو وایت پیپر (White Paper) و نرم افزار بیت کوین را منتشر کرد و دو سال بعد از راه‌اندازی شبکه این ارز، در سال 2010، به طور کامل ناپدید شد. Bitcoin اولیه تلاش بشر برای الکترونیکی کردن پول نیست، اما بدون شک موفق‌ترین پروژه در این زمینه به شمار می‌رود.

استفاده در خدمات بهداشتی

می‌توان پرونده‌ی پزشکی یک بیمار را در این زنجیره قرار داد. استفاده از بلاک چین در حوزه خدمات بهداشتی، به بیماران این امید را داد که پرونده‌شان دیگر قابل تغییر نخواهد بود. چرا که با ایجاد یک کلیک خصوصی بر روی بلاک چین، رمزگذاری می‌شوند و فقط افراد خاص قادر به دیدن آن هستند.

سخن پایانی:

امروزه استفاده از فناوری بلاکچین نقش بسیار مهمی در توسعه کسب‌وکارها دارد. این فناوری در بهبود کیفیت کسب‌وکار و میزان درآمد و سودی که کسب‌وکار به دست می‌آورند، تأثیر مستقیم و غیرمستقیم دارد. حفظ امنیت تجارت، اصالت، سرعت و افزایش کیفیت، از جمله مزایایی است که توسط بلاک چین در کسب‌وکارها به وجود می‌آید.

به‌طور مثال در ۱۰ ماه گذشته ۱۱۸% کسب‌وکارهای بلاک چین رشد داشته‌اند. چنین رشدی در گذشته با سختی‌ها و موانع بسیار زیادی به دست می‌آمد. اکنون با کمک این فناوری، کسب‌وکارها آسان‌تر از گذشته به فعالیت می‌پردازند.

در آخر چیزی که باید یادمان باشد و به آن توجه بیشتری نماییم این است که قرارداد های هوشمند می تواند در هر نوع خدماتی قرار بگیرد هم می تواند در راستای پیشرفت و توسعه اقتصادی باشد و هم به عنوان ابزاری در دست افراد سودجو، چرا که این افراد از این تکنولوژی می‌توانند در کسب‌و‌کارهای کلاهبرداری و خلاف استفاده های مختلفی در جهت تامین منافع نامشروع خود نمایند، متاسفانه امروزه شاهد این هستیم که شرکت‌های هرمی که قبلا به صورت سنتی فعالیت می‌کردند توانسته‌اند با استفاده از قراردادهای هوشمند بر بستر بلاکچین اقدام به سوء استفاده از دیگران نمایند.

همانطور که بارها گفتیم بلاکچین آمده تا کارها را برای ما آسان‌تر نماید و کسب‌وکارمان را رونق بیشتری دهد ولی حتما و حتما مراقب این قسمت داستان و سوء استفاده سودجویان نیز باید بود.